مدل­های کسب­ وکار برای نوآوری باز

بازار دائما شرکت­ها را برای بهبود رقابت­پذیری و قابلیت انطباق یا تغییر شکل کسب­ و­کار شان، به چالش می­ کشد. فرصت­های تجاری در محیطی جهانی رصد می­ شوند و شرکت­ها به شکل منطقه­ ای منابع و نقاط قوت را رصد می­ کنند، و درصدد یافتن شرکایی برای ایجاد یک زنجیرة تامین مشتری محور موثر و کارا هستند. بنابراین، شرکت­ها با بهره­ گیری از ابزارها و روش­های مناسبی که ارائة محصول و خدمات رقابتی با ارزش افزودة بالاتر را در زمان مطلوب و با قیمت مناسب، به شیوه­ ای مستمر و دائمی ممکن می ­سازد، به کسب­ و­کار خود استحکام می­ بخشند. شرکت­ها برای آن­ که در حیطة ارزش افزوده با رقبا رقابت کنند، باید بتوانند کسب ­وکار خود را بر اساس شبکه­ ای از

توانایی­های تکمیلی طراحی و تقویت کنند تا از فرصت­های موجود بازار بهره ببرند. توانایی طراحی محصولات یا خدمات، و ارائة رقابتی آن­ها به بازار نیازمند تعریف، اجرا و مدیریت مدل­های تجاری جدید است (لیاتو و همکاران، 2013).

ﻣﺪلﻫﺎي ﻛﺴﺐوﻛﺎر در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ رﻗﺎﺑﺘﻲ وﻳﮋه ﺷﻜﻞ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ و ﺑـﻪ ﺗﺸـﺮﻳﺢ ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ ‫درآﻣﺪزاﻳﻲ‌ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‌ ﺑﺎ‌ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ زﻧﺠﻴﺮة ارزش آن و ﺗﻌﺎﻣﻠﺶ ﺑﺎ ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﻣﺸـﺘﺮﻳﺎن و دﻳﮕـﺮ ‌‫ﺷﺮﻛﺎﻳﻲ ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲﻫﺎي ﻣﻜﻤﻞ را دارﻧﺪ (ﻟﻴﺘﺎﺋﻮ و ﻫﻤﻜﺎران، 2013).

از دﻳﺪ اﺳﻼي و ﺗﻮﻛﻲ ﻣﺪل ﻛﺴﺐوﻛﺎر، ﻛﻠﻴﺎﺗﻲ‌ در‌ ﻣﻮرد‌ اﻧﺘﺨـﺎب ﻣﺸـﺘﺮﻳﺎن، اﻧﺠـﺎم وﻇـﺎﻳﻒ و ﺑﺮونﺳﭙﺎري، ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻨﺎﺑﻊ، رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺑﺎزار‌، اﻳﺠﺎد‌ ﻣﻄﻠﻮﺑﻴﺖ ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و ﻛﺴـﺐ ﺳـﻮد اﺳـﺖ.

ﺗـﻴﺲ (2010) ﻣﺪل ﻛﺴﺐوﻛﺎر را ﻣﻨﻌﻜﺲﻛﻨﻨﺪة ﻓﺮض ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ در‌ ﻣـﻮرد‌ آﻧﭽـﻪ‌ ﻣﺸـﺘﺮﻳﺎن ﻣـﻲﺧﻮاﻫﻨـﺪ، ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻦ آﻧ­ﻬﺎ و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺑﺮآورده ﺷﺪن اﻳﻦ ﻧﻴﺎزﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖ و ﻣﻴﺰان ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲداﻧﺪ‌. ‌‫ﻣﺪل ﻛﺴﺐوﻛﺎر ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺸﻜﻞ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺷﺮﻛﺖ و درﮔﻴﺮﺷﺪن ﺑﺎ ﻧﻴﺎزﻫـﺎي آن­ها، ﺗﺄﻣﻴﻦ‌ رﺿﺎﻳﺘﺸﺎن‌ و روش ﺗﺄﻣﻴﻦ درآﻣﺪ از ارزﺷﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ آن­ها اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮد را ﺣﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ (بادن-ﻓـﻮﻟﺮو‌ ﻫﺎﻓﻠﻴﮕﺮ، 2013).

مدل کسب ­و­کار، نقش مهمی در روند نوآوری دارد. ساختن مدل­ های کسب و کار سازگارتر، ممکن است به شرکت­ها اجازه دهد که از نوآوری­ های بیشتری برای پروژه­ های منفی و نادرست، بهره­ مند شوند. شرکت­ها باید از ایده­ های خارجی و همچنین مسیرهای داخلی و خارجی برای توسعه و تکنولوژی­های بازار استفاده کنند. ایده­ های داخلی و خارجی در جریان مرحله تحقیق و در داخل شرکت جریان دارد. شرکت­ها می­ توا نند ایده­ های خود را در محیط خود و یا خارج از آن بر اساس سطح خلاقیت در مدل نوآوری باز، استفاده کنند. مدل نوآوری باز با هدف ارتقاء کارگران ماهر، گسترش سرمایه، سرمایه­ گذاری از طریق سرمایه­ گذاری در ایده‌های نوآورانه، بهره­­ گیری از فناوری­های استفاده نشده و ایجاد همکاری نوین با شرکای خارجی، ایجاد شد (المانسی،  2017).

در حقیقت، همان­طور که در مطالعات کارآفرینی شدیدا مورد تأکید قرار گرفته است، مدل­های  کسب و کار کمتر مورد توجه محققان قرار گرفته است (با این حال، نوآوری در مدل­های کسب ­و­کار به یک سطح ضروری برای ایجاد مزیت پایدار، در بازاری تحت تاثیر تغییرات نامنظم، افزایش انتظارات مشتری و  رقابت، تبدیل شده است) با رشد

مدل­های تجاری، انتظار می­ رود که مفاهیم جدیدی به دست آید (یون و همکاران، 2016).

1- مدل کسب­ وکار نوآور

نويسندگان‌ زيادي در تحقيقات خود از اصطلاح نوآوري‌ مدل­هاي‌ کسب ­وکار اسـتفاده کردند. آميت و زات (٢٠١٢) معتقدند نوآوري مدل کسب‌­ و کار‌ براي مديران، کارآفرينان و محققان، به دلايلي اهميت دارد: اول اينکه نشانگر منبع مورد استفاده براي ارزش‌ آينده‌ است‌؛ دوم اينکه براي رقبا، تقليد از کل سيستم فعاليتي جديد، دشـوارتر از‌ تـقليد‌ از‌ يک محصول يا فرايند جديد است؛ بنابراين، نوآوري در مدل کسب­ وکار را مي­ توان‌ به‌ عنوان مزيت عملکردي پايدار درنظر گرفت ( زات و آمیت، 2012). نوآوري در مدل‌

کسب­ وکار، به جست­وجو براي يافتن روش­هاي جديد در يک شرکت و راه­ هـاي‌ جديد‌ خلق ارزش بر مي­گردد و بر يافتن راه­هاي کسب درآمد و انتقال ارزش به مشتريان، تأمين‌­کنندگان و شرکا تمرکز دارد (دهکردي و ديگران، ١٣٩٣).

2- مدل کسب وکار باز

چسبرو‌ (٢٠٠٧‌)، رويکرد‌ مدل کسب ­وکار باز را مـطرح مـي­ کند. در رويکرد وي، مدل کسب­ و کار باز‌ به‌ پارادايم نوآوري باز مربوط مي­ شود. چسبرو بيان مي ­کند اگر شرکت­ها‌ مي‌­خواهند از فرصت­هاي ارائه شده توسط نوآوري باز بهترين‌ بـهره‌ را بـبرند، بـايد مدل­هاي کسب ­و کار بـاز را تـوسعه دهـند. شرکت­ها بايد براي بهره‌­برداري‌ از ايده­هاي خارجي و ارسال فناوري­هاي بي­ استفادة داخلي به خارج از شرکت‌، مدل­هاي کسب­ و کار خود را بـا اسـتفاده‌ از‌ تـحقيق‌ مستمر توسعه دهند تا شرکت­هاي ديگر‌ بـتوانند‌ پتـانسيل­هاي اقتصادي نهفتۀ آن فناوري­ ها را کشف کنند (فرانکن برگر و همکاران، 2013). بنابراين‌، در مدل کسب­ و کار باز‌، تحقيق‌ و توسعه نقش‌ مهمي‌ دارند‌.

یک مدل کسب و کار، چارچوبی ست که ایده‌ها و فناوری‌ها را به نتایج اقتصادی ارزشمند پیوند می‌دهد. یک مدل کسب و کار در مرکزیت خود دو کارکرد کلیدی دارد:

1) ایجاد ارزش می‌کند

2) سهمی از آن ارزش در اختیار می‌گیرد.

در توضیح مدل‌های کسب و کار باز، چسبرو (2006) از روند کنونی مدل‌های کسب و کار آغاز و به سمت «تقسیم کار نوآوری» حرکت می‌کند. در این نوع از تقسیم کار نوآوری، یک طرف ایده‌ای نوین ارائه می‌دهد، اما این ایده را خود به بازار منتقل نمی کند. در عوض، آن را به طرفین دیگری می‌فروشد تا ایده را به بازار ارائه دهد. تقسیم کار نوآوری، راهی قدرتمند و جدید برای تسریع نوآوری و بهبود توانمندی‌های تحقیق و توسعه می‌باشد. یک مدل کسب و کار باز از تقسیم کار نوآوری به دنبال خلق ارزش بیشتر از طریق به کارگیری ایده‌های بیشتر (ایده‌های بیرونی) و نیز کسب ارزش بیشتر با استفاده از سرمایه ها، منابع، یا موقعیت‌های کلیدی نه تنها در کسب و کار خود شرکت بلکه در کسب و کار سایر شرکت‌ها است (چسبرو، 2006). یک مدل کسب و کار باز، مدل سازمانی قدرتمندی برای نوآوری است. مدل‌های کسب و کار باز ،از یک سو با کاهش هزینه‌های نوآوری و از سوی دیگر با ایجاد سود بیشتر از طریق ثروت آفرینی از فناوری ،بوسیله ی توافق نامه‌های حق بهره برداری در زمانی که فناوری مورد نظر را نمی توان به صورتی سودمند در بازارهای محصول شرکت به کار گرفت ،موجب عملکرد اقتصادی بهتر می‌شوند. بدین ترتیب مدل‌های کسب و کار باز، هنوز ارتباط نزدیکی با فعالیت‌های نوآورانه ی یک شرکت یا طرف‌های نوآوری بیرونی آن دارند.